آموزش وپرورش وتوسعه-بخش سوم

اهمیت آموزش وپرورش درتوسعه

بیان مساله

توجه به تعلیم وتربیت درکشورهای مختلف به اندازه های مختلف وجود دارد وهر کشوری براساس سیستم ارزشی ومعتقدات خود به طراحی سیستم تعلیم وتربیت می پردازد.به همین لحاظ در تعلیم وتربیت کشورها ،تفاوت هایی می بینیم.یکی دیگر از دلایل تفاوت دراین سیستم درکشورهای مختلف،نیاز این کشورها می باشد.نیاز به رشد اقتصادی،نیاز به

توسعه،نیاز به کسب مشروعیت،نیاز به حفظ وحدت سیاسی و..هرکدام باعث می شود تاسیستم آموزشی براساس این نیازها طراحی شود.نوع طراحی درسی ،انتخاب متون آموزشی،نحوه ی گزینش معلمان وکادر اجرایی مدل کارهای فوق برنامه و...همه براساس این نیازها طراحی وارائه می گردند. به همین علت نمی توان در همه کشورها یک سیستم تعلیم وتربیت یکسان به راه انداخت.یکی از اشتباهات رایج در برخی از کشورهای جهان سوم،این نکته است که فکر می کنند اگر سیستم تعلیم وتربیت کشورهای غربی رادقیقا در کشور خود به اجرا درآورندآنها نیز به توسعه در ابعاد مختلف دست می یابند ،در حالی که آن سیستم ها سال ها قبل وبراساس نیاز های خودشان وبا رویکردهای ارزشی وفلسفی خاص آن دیار طراحی واجرا شده استواین درحالی است که امروزه نیاز جهان سوم وکشورهای در حال توسعه ای مانند ما –براساس نیاز ونظام ارزشی-تفاوت دارد وبایدگفت،در کشورهای جهان سوم نمی توان ونباید مدل های تعلیم وتربیت غربی راپیاده کرد چرا که کشف ارتباط دقیق میان تعلیم وتربیت ورشد اقتصادی در آنها مستلزم مشکلات معرفتی متعددی می تواند باشد.

نکته دیگر اینکه امروزه بیش از گذشته اهمیت تعلیم وتربیت روشن تر شده وروز به روز،کشورها براهمیت آن درتوسعه وتعالی خودشان بیشتر واقف می شوند هرچند درگذشته ،درتئوری های مربوط به توسعه عنایت لازم به این امر نمی شد اما عده ی زیادی از محققین توسعه امروزه معتقدند که"..مهم ترین رکن در توسعه ،توسعه مردم یک کشور وفرهنگ،سطح آموزش،نوع نگرش به نونگری،پذیرش سیستم ونظم اجتماعی وعلاقه به پیشرفت وخلاقیت است."پس اگر بپذیریم که مهم ترین رکن توسعه، مردم آن کشور می باشند درآن صورت نهادهای متصدی این امر نیز اهمیت زیادی در مقایسه با سایر نهادهای اجتماعی وحکومتی دارند.این نهاد ،مسئول آموزش وتربیت مردم در جهت توسعه وترقی بوده ومی تواند با عملکرد مثبت ورو به جلوی خود وبا گرایش توسعه پایداراین امر راتسهیل نماید ویا با عملکرد بی برنامه ومنفی خود در مقایسه باتوسعه این امر را بامشکلات متعدد روبرو نموده وبه عنوان عاملی در جهت حرکت روبه عقب عمل نماید که ضایعات این امر با توجه به اهمیت سرعت وزمان در توسعه یافتگی کشورها باعث شکاف های عمیق میان کشور در مقایسه بامتوسط توسعه جهانی گردد.

باتوجه مطالب گفته شده،اگربخواهیم روند توسعه را در کشور خود مورد بررسی قرار دهیم یکی از عمده ترین بررسی های ما باید تمرکز برروی نظام آموزش وپرورش کشورمان باشد.با این یادآوری که نهادهای رسمی مسئول در این امر وزارتین آموزش وپرورش وفرهنگ وآموزش عالی می باشند وبرای فهم نوع پیشرفت وماهیت توسعه باید برعملکرد این دونهاد تمرکز کردوآن ها را مورد بررسی قرار داد چراکه امروزه مشخص شده که "یکی از علل نارسایی اقتصادی،اجتماعی وسیاسی فرهنگی رادر کشور های جهان سوم باید در نظام تعلیم وتربیت ای ن ملتها جستجو کرد"

انسان وتوسعه

تاکنون تئوری های متعددی در زمینه توسعه سیاسی واقتصادی مطرح شده است وهر کدام براساس نوع نگرش ونوع روش بررسی خود،به ارائه راه هایی جهت توسعه پرداخته ویا علل عدم تو.سعه یافتگی را ذکر نموده اند.

یکی از این تئوری ها مدرنیزاسیون می باشد.این تئوری به ارتباط میان توسع وتعلیم وتربیت اعتقاد داشته وآن را یک حلقه علی می داند که بین 5 نوع متغیر وجود دارد."این متغیرها بدین ترتیب مطرح می شود:رسوم وعادات مدرنیزه شده،ارزش های مدرن،رفتارمدرن،اجتماع مدرن وتوسعه اقتصادی."

روستو دیگر نظریه پرداز توسعه اقتصادی برای جهان سوم معتقد است"برای توسعه اقتصادی باید چند مرحله را پشت سر گذاشت:1-جامعه سنتی،2-پیش شرایطی برای جهش اقتصادی،3-جهش اقتصادی،4-بلوغ،5-مصرف انبوه.روستو"منظوراز پیش شرایط راهمان عوامل کیفی برای توسعه مانند آموزش و..."می داند .هم چنین روستو:

:....رسیدن به مرحله سوم را نه فقط ازطریق علم وتکنولوژی،بلکه از طریق اکتساب ارزشی در یک ملت(اعمال ارزش ها)میسرمیداند وبه همین دلیل تعلیم وتربیت را عامل مهم در این فرایند اکتساب ارزش ودر نتیجه رشدواهداف وبرنامه های توسعه گرا ومدیرانی توسعه نگر،به پرورش انسان هایی اقتصادی به حساب می آورد."

تئوری دیگری که به نقش انسان وتعلیم وتربیت در توسعه اشاره دارد،تئوری سرمایه انسانی می باشد.

این تئوری برای اولین بار توسط تئودور شولتز دریک سخنرانی عنوان شد.

"این تئوری معتقد است که توسعه ملی هر اجتماعی در توسعه جمعیت آن وبه عبارتی دیگر درسرمایه انسانی آن جامعه نهفته است."

تئوری سرمایه انسانی برچند مطلب تاکیددارد که عبارتنداز:1-ایدئولوژی ،دمکراسی وآزادی

2عامل رکود اقتصادی،به منبع داخلی مربوط است،

3-راه بازگشت به توسعه اقتصادی،سرمایه گذاری برای نیروی انسانی وبه عبارتی تعلیم وتربیت آن جامعه است.

پژوهشگر:حسین طالب زاده